2 maja 2019 roku został wydany wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE; sygn. C‑224/18) w sprawie sporu pomiędzy Budimex S.A., a Polskim Ministrem Finansów w zakresie momentu wymagalności podatku od towarów i usług (VAT) w związku z wykonywaniem usług budowlanych lub budowlano-montażowych. Stanowisko zaprezentowane przez TSUE jest niezwykle istotne, gdyż będzie solidną przesłanką dla wszystkich podmiotów z branży budowlanej do zaadoptowania korzystnego podejścia w wyznaczaniu terminu powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT.
Zgodnie z zapisami unijnej dyrektywy o VAT, podatek od towarów i usług staje się wymagalny w momencie wykonania usług. W świetle Polskich przepisów w kontekście nieprecyzyjnego sformułowania uznano, że standardowo obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych powstaje nie z chwilą podpisania protokołu odbioru prac (co zdaniem polskich organów podatkowych jedynie potwierdzało, ze zostały one już wykonane) ale we wcześniejszym momencie zakończenia tych prac, przy czym to na podatniku ciążył obowiązek aby ustalić o jaką dokładnie datę chodzi.
W związku z powyższym, powstała wątpliwość, który moment powinien być rozpatrywany jako powodujący wymagalność podatku (będący momentem wykonania usługi): faktycznego zakończenia prac czy formalnego zaakceptowania wykonanych robót potwierdzonego protokołem odbioru?
Zgodnie ze stanowiskiem spółki z grupy Budimex, to dzień odbioru zakończonych robót powinien być uznawany za zakończenie budowy. Swoją opinię spółka opierała na często pojawiającym się zapisie w umowach o świadczenie usług budowlanych, zgodnie z którym istnieje konieczność zweryfikowania przez odpowiedni urząd prawidłowości wykonanej pracy oraz późniejszego dokonania ewentualnych zmian przez usługodawcę, tak aby finalny produkt odpowiadał zamówieniu klienta. Dodatkowo, spółka podkreślała, że w przypadku projektów budowlanych finalna wycena wartości projektu przeprowadzana jest dopiero po jego odbiorze. Tym samym, nie znając pełnej wartości usługi, niemożliwym by było precyzyjne wskazanie wartości podatku przed odbiorem prac oraz następującą po nim wyceną wartości wynagrodzenia.
Minister Finansów stał natomiast na stanowisku, iż VAT jest wymagalny w momencie wystawienia przez spółkę faktury dokumentującej wykonanie tych prac lub, w przypadku jej braku, po upływie terminu 30 dni od daty rzeczywistego wykonania tych prac.
W związku z niemożnością uzgodnienia, który z przedstawionych momentów powinien być uznany za dzień wykonania usługi, sprawa została przekazana do rozpatrzenia przez TSUE.
Organ Unijny podkreślił, że świadczenie usług powinno być rozpoznane jedynie wtedy, gdy pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą następuje wymiana świadczeń wzajemnych. Trybunał zwrócił również uwagę na prawo zamawiającego do zweryfikowania zgodności wykonanych prac budowlanych lub budowlano-montażowych, zanim zostaną one zaakceptowane. Dodatkowo, wskazano na obowiązek usługodawcy do dokonania koniecznych zmian po wykryciu ewentualnych nieprawidłowości w trakcie odbioru, tak aby rezultat prac odpowiadał temu, co zostało uzgodnione z klientem. Tym samym, w ocenie TSUE, nie można wykluczyć, że wspomniana usługa przed sporządzeniem protokołu odbioru nie zostanie całkowicie wykonana.
Dodatkowo, TSUE zaznaczył, że często nie jest możliwe określenie wynagrodzenia usługodawcy przed dokonaniem odbioru prac budowlanych. Tym samym, podatek należny od usług budowlanych lub budowlano-montażowych nie może stać się wymagalny przed odbiorem, który stanowi podstawę kalkulacji wynagrodzenia za usługę.
Jak zostało podkreślone w orzeczeniu, jeśli zgodnie z umową zawartą między usługodawcą a jego klientem, roboty budowlane będą podlegać formalnemu odbiorowi, to należy uznać, że formalność ta jest objęta usługą i że w związku z tym jest ona decydująca dla uznania, że owa usługa została rzeczywiście wykonana. Oznacza to, że VAT będzie wymagalny dopiero w momencie odbioru.
Trybunał zastrzegł jednak, że inne formalności, takie jak sporządzenie formalnego rozliczenia poniesionych kosztów lub ostatecznego świadectwa płatności nie mogą mieć znaczenia dla określenia momentu, w którym usługa została wykonana.