Blog

Advicero Nexia
Strona główna / Blog / Specustawa o przeciwdziałaniu koronawirusowi SARS-Cov-2

Specustawa o przeciwdziałaniu koronawirusowi SARS-Cov-2

Relacje pracodawca-pracownik

Prawa pracodawcy

  • W przypadku zaległego urlopu wypoczynkowego, który nie został wykorzystany do 30 września następnego roku kalendarzowego, pracodawca ma prawo wysłać pracownika na zaległy urlop – nawet bez jego zgody – np. obecnie, w okresie zagrożenia koronawirusem;
  • W celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca będzie mógł:

1) żądać od pracownika informacji o tym, czy przebywał w ostatnim czasie w miejscu zagrożonym zakażeniem COVID-19;

2) żądać od pracownika, co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, iż jest zakażony COVID-19, lub który przebywał ostatnio w miejscu zagrożonym zakażeniem COVID-19, aby poddał się niezbędnym badaniom lekarskim;

3) kontrolować stan zdrowia pracownika przed dopuszczeniem go do pracy, w szczególności przez pomiar temperatury ciała pracownika;

4) wprowadzić w miejscu pracy dodatkowe wymagania sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

  • Pracodawca będzie mógł wystąpić do okręgowego inspektora pracy z wnioskiem o wydanie decyzji o czasowym zawieszeniu działalności zakładu pracy.

Obowiązki pracodawcy

  • Pracodawca ma obowiązek dostarczyć swojemu pracownikowi potrzebne środki ochrony i sprzęt, aby zapewnić mu ochronę przed zakażeniem;
  • Pracodawca powinien uzyskać zgodę zainteresowanego pracownika na dokonanie pomiaru temperatury jego ciała. Nie jest jednak prawnie ustalona wysokość temperatury, która pozwalałaby na stwierdzenie, że pracownik jest chory albo zarażony wirusem COVID-19;
  • Polecenie pracy zdalnej podpisane przez pracodawcę – oznacza to przede wszystkim o zorganizowanie pracy w taki sposób, aby ograniczyć osobiste kontakty pomiędzy pracownikami, skupiać się na komunikacji za pośrednictwem środków zdalnej komunikacji. Pracodawca powinien polecić pracownikom wykonywanie pracy zdalnej – tam, gdzie jest to możliwe;
  • Rekomenduje się, aby pracodawca przygotował odpowiednie instrukcje – wytyczne, zalecenia, zmiany w regulaminie – skierowane do pracowników, wprowadzające środki ostrożności w miejscu pracy. Powinny one wskazywać, jak pracować w sytuacji zagrożenia wirusem COVID-19 (dotyczy to między innymi kontaktów z pracownikami, klientami czy higieny osobistej).

Prawa pracownika

Specustawa z 2 marca 2020 r. promuje pracę zdalną. Dostępny jest wniosek, na którym pracodawca może zgłosić, iż polecił swoim pracownikom pracę zdalną. Wniosek nie przewiduje obowiązku uzasadnienia polecenia pracy zdalnej, określa natomiast, że pracodawca może polecić pracownikowi pracę zdalną tylko w celu przeciwdziałania COVID-19.

  • W sytuacji, w której pracodawca będzie zmuszony do zamknięcia zakładu pracy lub jego części, lub gdy nie ma możliwości polecenia pracownikowi pracy zdalnej, pracownikowi za czas niewykonywania pracy – jeśli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy – przysługuje wynagrodzenie:

–określonego jego stałą stawką godzinową lub stałą stawką miesięczną – ci pracownicy także w czasie przestoju otrzymają te stawki wynagrodzenia,

– jeżeli wspomniany składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – pracownikowi przysługuje 60 proc. wynagrodzenia (dotyczy to m.in. pracowników, którzy otrzymują wynagrodzenie akordowe lub prowizyjne, czyli wynagrodzenie określone jako stawka za ilość wytworzonych produktów bądź określony procent przychodu/dochodu/zysku).

Należy uznać, że konieczność zamknięcia zakładu pracy w celu przeciwdziałania COVID-19 będzie przyczyną dotyczącą pracodawcy – mimo, że będzie ona niezawiniona przez pracodawcę.

  • Dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni. Prawo do tego dodatku mają osoby zwolnione z wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem. W razie dalszego zamknięcia żłobka, przedszkola czy szkoły, termin może zostać przedłużony o kolejne 14 dni.

Obowiązki pracownika

  • Pracownik ma obowiązek współdziałać z pracodawcą w realizacji zadań związanych z ochroną życia i zdrowia pracowników.

Relacje pracodawca-kontrahent

W wyniku epidemii koronawirusa nastąpił dla przedsiębiorców trudny moment w kontaktach z kontrahentami – łańcuchy dostaw zostały przerwane, często brak jest surowców, materiałów, wiele branż cierpi na brak zleceń, ma trudności w dotrzymaniu terminów. Płynność finansowa przedsiębiorstw jest zagrożona.

Nadal nie ma ustawy dotyczącej stosunków pomiędzy przedsiębiorcami w tym pełnym wyzwań czasie. Prezes Rady Ministrów może jednak wydawać polecenia przedsiębiorcom – tak jak zrobił to np. w przypadku OLX. W dniu 18 marca 2020 r. prezydent Andrzej Duda zadeklarował, że projekty ustaw mające stanowić tzw. Pakiet osłonowy dla przedsiębiorców powstaną do końca tego tygodnia. Ustawy mają zawierać przepisy dotyczące utrzymania płynności finansowej, wsparcia gwarancyjnego, gwarancji de minimis czy dopłat do odsetek z funduszu klęskowego.

W obecnym czasie szczególnie potrzeba rozwiązań dla firm zmuszonych do przestoju. Co ważne, obecna sytuacja spełnia warunki tzw. siły wyższej. Choć pojęcie nie posiada definicji prawnej, możemy stwierdzić, że – tak jak panująca epidemia – jest ona zdarzeniem zewnętrznym, którego nie można było przewidzieć ani jemu zapobiec.

Warto w obecnej sytuacji przeanalizować umowy zawarte przez firmę, poszukać w nich zapisów, które np. regulują postępowanie wobec zdarzeń nieprzewidzianych w regularnym biegu spraw.

Jeśli epidemia np. opóźni dokonanie jakiegoś świadczenia – to pamiętajmy, że wynikło to z okoliczności, za które możemy uniknąć odpowiedzialności. W przepisach procesowych wystąpienie epidemii będzie stanowiło o możliwości przerwania biegu terminów, będzie też można procesowo prosić o przywrócenie terminów. Jeśli spełnienie świadczenia wiązałoby się z trudnościami, można powołać się na tzw. siłę wyższą nawet bez stosownego zapisu w umowie. Rekomendowany jest też kontakt z drugą stroną umowy.

Kodeks Cywilny opisuje taką instytucję, jak nadzwyczajna zmiana stosunków. Może ona prowadzić nawet do rozwiązania zawartej umowy, ale ważną informacją jest, iż taka decyzja powinna zostać podjęta przez sąd.

Inną możliwością jest tzw. zastępcza niemożliwość świadczenia. W tym przypadku stosunek prawny może wygasnąć, lecz zależy to od tego, czy obydwie strony stwierdzą o tej „niemożliwości”.

Gdy jesteśmy po tej drugiej stronie kontraktu, możemy starać się o odszkodowanie za niewykonanie świadczenia.

Wsparcie, ulgi dla przedsiębiorców

Ogłoszona 18 marca 2020 r. przez prezydenta i premiera tzw. „tarcza antykryzysowa” ma wprowadzić szereg rozwiązań, których celem jest wsparcie polskich obywateli, a szczególnie małych i średnich przedsiębiorców. Jeszcze nie zostały stworzone stosowne projekty ustaw, jednak wstępnie rozważane są poniższe propozycje (część z nich została już oficjalnie zadeklarowana podczas briefingu prasowego prezydenta i premiera):

  • Przesunięcie terminu składania pliku JPK_VAT;
  • Przesunięcie terminu wprowadzenia podatku cukrowego;
  • Większe zabezpieczenie kredytów dla przedsiębiorców przez BGK – z 60 do 80% kwoty kredytu;
  • Odroczenia w płatnościach składek na ZUS lub możliwość rozłożenie tych płatności na raty (szczególnie w przypadku indywidualnej działalności gospodarczej, gdzie ZUS jest płatny niezależnie od dochodu);
  • Ułatwienia w split payment;
  • Szybsze zwroty VAT;
  • Zniesienie opłaty prolongacyjnej;
  • Ułatwienie zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej;
  • Zmiana schematu pomocy publicznej;
  • Przesunięcie terminu wpisywania się do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych do 1.07.2020 r.;
  • Możliwość wstecznej korekty przychodów za 2019 r. (koszty z 2020 r. mogą pomniejszyć podstawę opodatkowania za rok 2019);
  • Rozszerzenie zakresu działania funduszu klęskowego o klęskę epidemii;
  • Wsparcie gwarancyjne i dopłaty do kredytów przedsiębiorców.

Źródłami wytycznych dotyczących praw i obowiązków pracodawcy i pracownika w obliczu panującego zagrożenia epidemiologicznego mogą być:

  • Ustawa z 2 marca 2020 r.;
  • Rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia;
  • Wytyczne Państwowej Inspekcji Pracy;
  • Wytyczne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
  • Wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego;
  • Wytyczne Narodowego Funduszu Zdrowia;
  • Wytyczne Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.