Wydawało by się, że pandemia choroby COVID-19 na świecie to głównie problem zdrowotny. Po części to prawda, ale problemy ludzkości to problemy ekonomiczne krajów, a jeśli tak, to problemy  ekonomiczne przedsiębiorstw. Obecnie wiele branż odnosi liczne straty. Nielicznym tylko sektorom udało się wyjść obronną ręką i nie potrzebują pomocy ze strony państwa.

GUS w swoim komunikacie poinformował, że na polskim podwórku blisko pół miliona firm zawiesiło swoją działalność. Stanowi to 10% firm zarejestrowanych w Polsce, a to dopiero półtora miesiąca odkąd panuje „ogólnopolska kwarantanna”. Co będzie dalej?

Tzw. „tarcza antykryzysowa” w pierwszej wersji ostatecznie weszła w życie 31 marca. Znalazło się tam sporo rozwiązań pomocy dla przedsiębiorców, jednak oceniane są one często jako niewystarczające. Ustawa nie jest zbyt czytelna, a otrzymanie pomocy obwarowanie jest wieloma warunkami. Po konsultacjach z przedsiębiorcami dość szybko powstał tzw. projekt tarczy 2.0, który rozszerza pierwotne rozwiązania.

W kwestii podatkowo-finansowej tarcza oferuje m.in.:

• Zwolnienia ze składek ZUS
• Świadczenie postojowe za przestój w działalności
• Dopłaty do wynagrodzeń pracowników
• Przesunięcie terminów składania większości deklaracji, w tym sprawozdania finansowego
• Elastyczne rozwiązania w zakresie przepisów dotyczących czasu pracy

Aby skorzystać z pomocy należy udowodnić, że przedsiębiorstwo poniosło negatywne ekonomiczne skutki z powodu COVID-19. Czym są te negatywne skutki ekonomiczne, sama ustawa nie zdefiniowała. Możemy się domyślać, że zapewne chodzi o spadek obrotów (którego definicja jest podana), ale czy tylko to? Spadek obrotów stanowi bowiem przesłankę dla zakwalifikowania się do wybranych rodzajów pomocy, ale we wszystkich przepisach nie występuje. Podobnie zresztą jak warunek braku przesłanek do ogłoszenia upadłości. Okoliczności te więc mogą mieć znaczenie pomocnicze, ale nie przesądzające

Spadek obrotów

Tarcza definiuje znaczenie pojęcia spadek obrotów. Przez spadek obrotów gospodarczych rozumie się spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

• Nie mniej niż 15%, liczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego;
• Nie mniej niż 25%, liczony jako stosunek obrotów dowolnie wskazanego miesiąca do obrotów z miesiąca poprzedzającego dzień składania wniosku.

Jednocześnie nie jest pewne, czy przy obliczaniu spadku należy posiłkować się ustawą o rachunkowości  i przyjąć, że „obrót” jest to przychód ze sprzedaży towarów i usług w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 30 ustawy o rachunkowości, czy raczej obrót w rozumieniu ustaw podatkowych. W naszej opinii, decydujące są regulacje ustawy o rachunkowości. Oznacza to, że dla wyliczenia spadku obrotów należałoby zsumować łączne obroty ze sprzedaży towarów, produktów czy usług. Nie jest to jednak formalnie potwierdzone stanowisko. Tym bardziej iż wydaje się, że ze względów praktycznych organy kontrolujące spełnienie tej przesłanki będą w pierwszej kolejności opierać się na danych z plików JPK.

Dodatkowo, warto zwrócić uwagę na fakt, że za miesiąc uważa się także 30 kolejnych dni kalendarzowych. Jest to ważne w przypadku, gdy przedsiębiorstwo widzi spadek obrotów już na przykład w połowie miesiąca (np. w połowie kwietnia). Może dzięki temu porównać spadek ograniczając się do okresu od połowy lutego do połowy kwietnia, biorąc dane porównawcze, np.  za okres: 15 marca – 13 kwietnia (30 dni kalendarzowych) do okresu 14 lutego – 14 marca (30 dni kalendarzowych).

Jeśli chodzi o koszty…

Negatywny skutek ekonomiczny dotyczy również kosztów poniesionych w przedsiębiorstwie. Jeden z najprostszych podziałów kosztów, jakie można by było przytoczyć i przeanalizować to podział na koszty zmienne i stałe.

Koszty zmienne to takie, które są bezpośrednio powiązane z produkcją. Te koszty w czasie pandemii są możliwe do zredukowania. Jeśli w związku z pandemią zawieszone są działania produkcyjne, to również i te koszty maleją.

Najbardziej problematyczne są dla przedsiębiorstw koszty stałe. Są to koszty, których nie da się uniknąć i nie są powiązane bezpośrednio z produkcją. Konsekwentnie, wydaje się, że utrzymywanie się wysokiego poziom kosztów w przedsiębiorstwie, pomimo braku ich efektywnego pożytkowania, również mogłoby być uznane za negatywny skutek ekonomiczny.  

Wskaźniki analizy finansowej

Niewątpliwie w czasie kryzysu przedsiębiorstwom obniża się płynność finansowa, czyli zdolność do regulowania wszelkich bieżących zobowiązań.

W czasie kryzysu, siłą rzeczy spada wartość aktywów obrotowych. Spadająca wartość aktywów obrotowych (które jesteśmy w stanie upłynnić) w stosunku do stałych lub rosnących zobowiązań – to gwarantowany problem. Spadek popytu na dobro, którym handlujemy, przy jednoczesnym stałym poziomie wysokości zobowiązań, spowoduje spadek płynności finansowej i problemy z ich regulowaniem. Wskaźnik w dobrej sytuacji oscyluje w granicach 1,5 do 2. Problem jest już znaczący, gdy wskaźnik spada poniżej jedności.

Brak płynności jest ścisłe powiązany z zatorami płatniczymi – inaczej nieściągalnością czy też pogorszoną ściągalnością faktur. Obniżenie tego wskaźnika, w związku z wystąpieniem stanu epidemii czy też zagrożenia epidemią, również można uznać za negatywny skutek ekonomiczny COVID-19.

Zależnie od branży wskaźniki analizy finansowej będą kształtować i interpretować się inaczej. Pogorszeniu również ulegnie wskaźnik rentowności kapitałów własnych ROE czyli zysk netto
w stosunku do kapitałów własnych. Zysk w firmach zaczyna drastycznie spadać przy niezmiennych kapitałach. Podobnie możliwe jest pogorszenie wskaźników z grupy zadłużenia jak wskaźnik ogólnego zadłużenia czy wskaźniki z grupy rentowności. Te zmiany również w naszej opinii mogą być uznane za negatywne skutki ekonomiczne.

Wskaźniki makroekonomiczne

Niewątpliwie wskaźniki makroekonomiczne, czyli dotyczące ogólnego stanu gospodarki, mają również negatywny wpływ na przedsiębiorstwa. Nastąpił znaczny wzrost bezrobocia, może jeszcze niekonkretnie w liczbach,
bo według danych marzec 2020 r. pozostał na stabilnym poziomie. Jednak pierwsze 2 tygodnie kwietnia to już wzrost bezrobocia o ponad 3%. Przedsiębiorstwa zmniejszają stan zatrudnienia, aby możliwie zredukować koszty stałe.

Jak podaje Eurostat – unijny urząd statystyczny – inflacja w Polsce jest obecnie na najwyższym poziomie w Unii Europejskiej. Na potrzeby porównania krajów unijnych, jest ona liczona w inny sposób niż robi to krajowy GUS, mimo to wskazuje na około 4% wzrostu cen. Wzrost cen powoduje zmniejszenie konsumpcji czyli spadek zakupów i inwestowania na mniej pewnych rynkach.

Nastąpiło osłabienie złotówki – za jedno euro trzeba obecnie zapłacić ponad 4,50 zł. Jest to jeden z najwyższych utrzymujących się kursów w stosunku do waluty unii europejskiej od poprzedniego kryzysu z 2008 roku. Na osłabieniu złotówki zyskują eksporterzy. Czym niższy kurs złotego tym więcej w przeliczeniu mogą zarobić na swoich towarach. W gorszej sytuacji są importerzy – muszą więcej zapłacić za towary zza granicy. Tak nagła i duża zmiana kursów walutowych to również niestabilność i niepewność rynku wewnętrznego.

Zamknięcie granic z powodu COVID-19 spowodowało w sposób oczywisty pogorszenie łańcuchów dostaw, jak również ograniczenia przepływu kapitału ludzkiego. Kraje takie jak Wielka Brytania już odczuwają w sposób negatywny odpływ imigrantów – pracowników.

Wszystkie powyżej wskazane wskaźniki makroekonomiczne mogą służyć jako wyznacznik na stwierdzenie negatywnych skutków ekonomicznych związanych z COVID-19.

Nasi eksperci służą pomocą w zweryfikowaniu wpływu COVID-19 na sytuację w Państwa firmach, a także w zidentyfikowaniu dostępnych pakietów pomocowych. Wszystkich chcących uzyskać większą ilość informacji zapraszamy do kontaktu z P. Mirosławem Siwińskim pod adresem msiwinski@advicero.eu lub pod numerem telefonu +22 378 17 10 lub 533 339 592.